ชีวิตสัมพันธ์

ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ
กลุ่มสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันในแต่ละแหล่งที่อยู่ จะมีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกันในรูปแบบต่าง ๆ ดังนี้
1.แบบได้ประโยชน์ร่วมกัน เป็นความสัมพันธ์ที่สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด ได้ประโยชน์ร่วมกันเมื่อมาอยู่ด้วยกัน แต่เมื่อแยกจากกัน สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดก็สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ตามลำพัง เช่น

1.1 นกเอี้ยงกับควาย

ภาพประกอบจาก www.thummada.com
- นกเอี้ยงเกาะหลังควายเพื่อคอยกินแมลง
- ควายสบายตัวเพราะไม่ถูกแมลงรบกวน
1.2 มดดำกับเพลี๊ยอ่อน

-มดดำดูดน้ำเลี้ยงจากเพลี๊ยอ่อนและคาบเพลี๊ยอ่อนไปวางตามที่ต่าง ๆ
-เพลี๊ยอ่อนได้แหล่งอาหารใหม่ ๆ

2. แบบพึ่งพาอาศัย เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด ได้ประโยชน์ร่วมกันโดยที่ต้องอาศัยอยู่ร่วมกันตลอดชีวิต ไม่สามารถแยกไปดำรงชีวิตได้เอง เช่น
2.1ไลเคน ( รากับสาหร่าย )
ราให้ความชื้นแก่สาหร่าย สาหร่ายสร้างอาหารให้แก่รา
2.2 ปลวกกับโพรโตซัว
-ปลวกอาศัยโพรโตซัวที่อยู่ในลำไส้ ช่วยย่อยเซลลูโลสของไม้
-โพรโตซัวได้อาศัยอยู่ในตัวปลวก และได้รับอาหารจากการย่อยเซลลูโลส
2.3 ต่อไทรกับลูกไทร
-ต่อไทรเป็นแมลงชนิดหนึ่งอาศัยอยู่ในลูกไทรตลอดชีวิต
-ต้นไทรสืบพันธุ์ต่อไปได้เพราะต่อไทรทำหน้าที่ผสมเกสร
3. แบบอิงอาศัย เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด ที่ฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่ายหนึ่งก็ไม่เสียประโยชน์อะไร เช่น
3.1. เฟิร์นกับต้นไม้ใหญ่ และกล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ เฟิร์นและกล้วยไม้จะอาศัยต้นไม้ใหญ่ แต่จะไม่เบียดเบียนต้นไม้ใหญ่ เพียงแต่อาศัยร่มเงาและความชื้นเพื่อการดำรงชีวิต ดังนั้นต้นไม้ใหญ่จึงไม่เสียประโยชน์

3.2. เหาฉลามกับปลาฉลาม

-เหาฉลาม เป็นปลาชนิดหนึ่ง มีอวัยวะส่วนหัวที่ใช้เกาะติดกับปลาฉลามไปยังที่ต่าง ๆ และกินเศษอาหารที่เหลือจากปลาฉลามส่วนปลาฉลามไม่ได้ประโยชน์อะไรจากเหาฉลาม แต่ก็ไม่เสียประโยชน์อะไร
3.3.หมาไฮยีนากับสิงโต

หมาไฮยีนา สิงโตเพศเมีย
ภาพประกอบจาก www.oknation.net และ www.talaythai.com
หมาไฮยีนา จะคอยกินซากเหยื่อจากที่สิงโตกินอิ่มแล้วทิ้งไว้ ส่วนสิงโตไม่ได้ประโยชน์อะไรจากหมาไฮยีนา
4. แบบการล่าเหยื่อ เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด โดยฝ่ายหนึ่งเป็นผู้ล่า และอีกฝ่ายหนึ่งเป็นผู้ถูกล่า หรือเหยื่อ ผู้ล่าเป็นผู้ที่ได้ประโยชน์ ส่วนผู้ถูกล่าเป็นผู้ที่เสียประโยชน์
5. แบบภาวะปรสิต ป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด ที่ฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์แต่อีกฝ่ายหนึ่งเสียประโยชน์ โดยสิ่งมีชีวิตฝ่ายหนึ่งเบียดเบียนและทำลายสสิ่งมีชีวิตอีกฝ่ายหนึ่งที่อาศัยอยู่ร่วมกัน เช่น
5.1กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ กาฝากเป็นพืชชนิดหนึ่งที่อาศัยบนต้นไม้อื่น และเบียดเบียนต้นไม้อื่น
โดยชอนไชรากเข้าไปดูดน้ำเลี้ยงจากต้นไม้ใหญ่ที่อาศัยอยู่ ทำให้ต้นไม่ใหญ่อ่อนแอแลตายได้
5.2พยาธิกับคน พยาธิเป็นสัตว์ไม่มีกระดูดสันหลังที่อาศัยอยู่ในสัตว์อื่น เช่น คน สุนัข สุกร โดยพยาธิจะดูดกินเลือดของสัตว์ที่มันอาศัยอยู่ จนทำให้สัตว์ชนิดนั้นมีสุขภาพทรุดโทรม และเกิดโรคต่าง ๆ ได้